โปรไบโอติกประกอบด้วยแบคทีเรียและ/หรือยีสต์ที่มีชีวิตซึ่งมีชีวิตตามธรรมชาติในร่างกายของเรา
ร่างกายของเรามีแบคทีเรียที่ดีและไม่ดีอยู่ในร่างกายตลอดเวลา เมื่อเราติดเชื้อ ร่างกายจะมีแบคทีเรียที่ไม่ดีเพิ่มมากขึ้น ทำให้ระบบลำไส้เสียสมดุล แบคทีเรียชนิดดีช่วยขจัดแบคทีเรียร้ายส่วนเกิน คืนสมดุล อาหารเสริมโปรไบโอติกเป็นวิธีหนึ่งที่จะช่วยเพิ่มแบคทีเรียที่ดีให้กับร่างกายของเรา
รู้จักกับโปรไบโอติก
แบคทีเรียและ/หรือยีสต์ตามธรรมชาติ
โปรไบโอติกคือแบคทีเรียและ/หรือยีสต์ที่เป็นประโยชน์ที่อาศัยอยู่ในร่างกายของเราตามธรรมชาติ แบคทีเรียมักถูกมองในแง่ลบว่าเป็นสิ่งที่ทำให้เราป่วย อย่างไรก็ตาม เรามีแบคทีเรียสองชนิดในร่างกายตลอดเวลา คือ แบคทีเรียที่ดีและแบคทีเรียที่ไม่ดี
โปรไบโอติกประกอบด้วยแบคทีเรียที่ดีที่ช่วยให้ร่างกายของเราแข็งแรงและทำงานได้ดี แบคทีเรียที่ดีนี้ช่วยเราได้หลายวิธี รวมถึงการต่อสู้กับแบคทีเรียที่ไม่ดีในร่างกายเราที่มีมากเกินไป ทำให้เราอาการดีขึ้น
โปรไบโอติกเป็นกลุ่มของจุลินทรีย์ในร่างกายของเรา ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อให้ร่างกายแข็งแรง ร่างกายเรามีจุลินทรีย์หลายล้านล้านตัวในร่างกาย จุลินทรีย์เหล่านี้ประกอบด้วย:
– แบคทีเรีย
– เชื้อรา (รวมถึงยีสต์)
– ไวรัส
– โปรโตซัว
จุลินทรีย์ของทุกคนมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไม่มีใครที่มีจุลินทรีย์เหมือนกัน แม้แต่ฝาแฝดก็แตกต่างกัน
จุลินทรีย์ที่จะเรียกว่าโปรไบโอติกนั้นต้องมีคุณสมบัติหลายประการ คือ
– ได้รับจากการแยกออกมาจากมนุษย์
– อยู่รอดในลำไส้ของเราหลังจากอาหารถูกย่อยแล้ว
– ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีประโยชน์ต่อมนุษย์
– สามารถบริโภคได้อย่างปลอดภัย
จุลินทรีย์ที่ดีอาศัยอยู่ในส่วนไหนของร่างกาย
ถึงแม้ว่าจะพบจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ได้ในลำไส้ใหญ่บ่อยที่สุด ยังมีตำแหน่งอื่นๆ ในร่างกายที่พบจุลินทรีย์ตัวดีด้วย เช่น
– ทางเดินอาหาร
– ในปาก
– ช่องคลอด
– ทางเดินปัสสาวะ
– ผิวหนัง
– ปอด
โปรไบโอติกทำงานอย่างไร?
งานหลักของโปรไบโอติกคือการรักษาสมดุลในร่างกายให้แข็งแรง
เมื่อเราป่วยจากแบคทีเรียที่ไม่ดีที่เข้าสู่ร่างกาย และเพิ่มจำนวนขึ้นทำให้ร่างกายของเราเสียสมดุล แบคทีเรียที่ดีทำงานเพื่อต่อสู้กับแบคทีเรียที่ไม่ดีและฟื้นฟูสมดุลภายในร่างกายของเรา ทำให้เราหายป่วย
แบคทีเรียที่ดีช่วยให้เรามีสุขภาพแข็งแรงโดยสนับสนุนการทำงานของภูมิคุ้มกันและควบคุมการอักเสบ แบคทีเรียที่ดีบางชนิดสามารถ:
– ช่วยให้ร่างกายของเราย่อยอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ
– ป้องกันไม่ให้แบคทีเรียตัวร้ายทำให้เราป่วย
– สร้างวิตามิน
– ช่วยปกป้องเซลล์ที่อยู่ในลำไส้ของเราเพื่อป้องกันไม่ให้แบคทีเรียตัวร้ายที่เราอาจบริโภคผ่านอาหารหรือเครื่องดื่ม เข้าสู่กระแสเลือด
– ช่วยในการดูดซึมยา
ในผู้ที่มีร่างกายแข็งแรงปกติทั่วไป จะมีแบคทีเรียที่ดีในร่างกายตามธรรมชาติ การรับประทานอาหารที่สมดุลและอุดมไปด้วยใยอาหารทุกวันช่วยรักษาจำนวนแบคทีเรียที่ดีให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม
โปรไบโอติกชนิดใดที่พบมากที่สุด
แบคทีเรียและยีสต์
แม้ว่าจะมีแบคทีเรียหลายชนิดที่สามารถถือเป็นโปรไบโอติกได้ แต่ก็มีแบคทีเรียแค่ 2 ชนิดที่เป็นโปรไบโอติกทั่วไปที่พบในอาหารเสริม
– แลคโตบาซิลลัส (Lactobacillus)
– ไบฟิโดแบคทีเรียม (Bifidobacterium)
โปรไบโอติกยังประกอบด้วยยีสต์ที่ดี ยีสต์ที่พบมากที่สุดในโปรไบโอติกคือ:
– Saccharomyces boulardii
เราสามารถใช้โปรไบโอติกเพื่อช่วยในการรักษาอาการป่วยได้หรือไม่
ประโยชน์ของโปรไบโอติกส์ที่มีต่อร่างกาย
ขณะนี้มีงานวิจัยจำนวนมากเกิดขึ้น ที่แสดงว่าโปรไบโอติกมีผลลัพธ์เชิงบวกมากมายต่อร่างกาย นักวิจัยยังคงศึกษาเพื่อค้นหาคำตอบที่แน่ชัดว่าโปรไบโอติกสามารถช่วยในสภาวะต่างๆ ได้อย่างไร
อย่างไรก็ตาม มีสภาวะโรคบางอย่างที่โปรไบโอติกอาจช่วยได้ แต่สิ่งนี้อาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ซึ่งหมายความว่าอาจใช้ได้ผลสำหรับคนหนึ่งอาจไม่ได้ผลสำหรับอีกคนหนึ่ง และขึ้นอยู่กับชนิดของโปรไบโอติกที่กินเข้าไปด้วย
ภาวะบางอย่างที่การเพิ่มปริมาณโปรไบโอติกในร่างกาย (ผ่านอาหารหรืออาหารเสริม) อาจมีประโยชน์ คือ
– ท้องเสีย (ทั้งท้องเสียที่เกิดจากการใช้ยาปฏิชีวนะและจากการติดเชื้อ)
– ท้องผูก
– โรคลำไส้อักเสบ (Inflammatory Bowel Disease)
– อาการลำไส้แปรปรวน (IBS)
– การติดเชื้อรา
– การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
– โรคเหงือก
– อาการแพ้น้ำตาลแลคโตส
– กลาก (โรคผิวหนังภูมิแพ้)
– การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน (การติดเชื้อที่หู, ไข้หวัด, ไซนัสอักเสบ)
– Sepsis (โดยเฉพาะในทารก)
อยากเพิ่มจุลินทรีย์ที่ดีในร่างกายทำอย่างไร
เราสามารถเพิ่มปริมาณจุลินทรีย์ที่ดีในร่างกายผ่านทางอาหาร เครื่องดื่ม และอาหารเสริม
เราอาจกินอาหารบางชนิดในชีวิตประจำวันที่มีโปรไบโอติกอยู่แล้ว โดยเฉพาะอาหารที่ผ่านการหมัก เช่น โยเกิร์ต ของหมักดอง ซึ่งเป็นแหล่งรวมของแบคทีเรียชนิดดีที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายของคุณ นอกจากนี้ยังมีเครื่องดื่มหมัก เช่น คอมบูชา (ชาหมัก) หรือ kefir (เครื่องดื่มนมหมัก) ที่มีโปรไบโอติก นอกเหนือจากอาหารแล้ว เราสามารถเพิ่มโปรไบโอติกผ่านผลิตภัณฑ์เสริมอาหารได้ด้วย
อาหารชนิดใดบ้างที่มีโปรไบโอติก
ตัวอย่างอาหารที่อุดมไปด้วยโปรไบโอติก เช่น
– โยเกิร์ต
– ชาคอมบูชา
– เทมเป้
– แตงกวาดอง
– กิมจิ
– มิโสะซุป
แม้ว่าการเพิ่มอาหารที่อุดมด้วยโปรไบโอติกในอาหารจะไม่เกิดอันตราย แต่การกินอาหารที่สมดุลยังคงเป็นกุญแจสำคัญ การเพิ่มอาหารเพียงชนิดเดียวมากเกินไปจะทำให้ร่างกายไม่ได้รับประโยชน์จากอาหารกลุ่มอื่น
การเสริมโปรไบโอติกจากผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
เลือกผลิตภัณฑ์เสริมโปรไบโอติกอย่างไร
– ผลิตภัณฑ์มีการตรวจสอบโดยสำนักงานอาหารและยาเพื่อให้แน่ใจว่าเป็นไปตามมาตรฐานทางการแพทย์
– มีปริมาณแบคทีเรียที่มีชีวิต อย่างน้อย 1 ล้าน colony-forming units (CFUs) ต่อ 1 กรัม
– ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรหากต้องการข้อมูลเพิ่มเติม
Ref.
1. my.clevelandclinic.org
2. healthline.com
ข้อมูลโดย
ภญ. ปฐมา เทพชัยศรี
เภสัชกรคลินิก แผนกเภสัชกรรม
โรงพยาบาลบีเอ็นเอช