ต้อหิน
ภัยเงียบที่ต้องเฝ้าระวัง

โรคต้อหิน

นับเป็นสาเหตุของตาบอดเป็นอันดับ 2 รองจากต้อกระจก แต่ต้อหินเป็นโรคที่ไม่แสดงอาการหรือสัญญาณเตือน กว่าจะรู้ตัวว่าเป็นก็อาจสายเกินแก้ อย่าปล่อยให้ต้อหินกลายเป็นภัยเงียบ ที่ทำให้คุณต้องสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร เมื่อถึงวัย 40 ควรตรวจสุขภาพของดวงตาเป็นประจำทุกปี

ต้อหินคืออะไร

โรคต้อหินคือภาวะที่ขั้วประสาทตาถูกทำลาย เป็นสาเหตุสำคัญที่อาจทำให้สูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรที่พบได้บ่อย สามารถป้องกันและรักษาได้ โดยเฉพาะถ้าตรวจพบในระยะแรก โรคต้อหินในระยะแรกไม่มีอาการ ต่อมาลานสายตาจะแคบลง ทำให้เสียการมองเห็นในที่สุด ถ้าไม่ได้รับการรักษา ต้อหินสามารถพบได้ทุกเพศทุกวัย

อาการของต้อหินเป็นอย่างไร

ผู้ป่วยระยะแรกมักไม่มีอาการ แต่หากไม่รีบรักษาจะค่อย ๆ สูญเสียการมองเห็นอย่างช้าๆ เริ่มจากมองเห็นแคบลงทางด้านข้าง จนไปสู่การตาบอดในที่สุด กรณีต้อหินเฉียบพลัน จะมีอาการตามัว ตาแดง ปวดตารุนแรง ปวดศีรษะ หรืออาเจียน ควรรีบพบแพทย์ทันที

สาเหตุของต้อหินเกิดจากอะไร

โรคต้อหินคือโรคที่มีความผิดปกติของขั้วประสาทตา เกี่ยวข้องกับความดันตา ทำให้สูญเสียลานสายตาอย่างถาวร
เกิดจากความผิดปกติของการไหลเวียนของน้ำหล่อเลี้ยงลูกตา ทำให้ความดันตาสูงขึ้นจนทำลายประสาทตา

ต้อหินถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรือไม่

โรคต้อหินสามารถถ่ายทอดได้ทางพันธุกรรม บุคคลที่มีประวัติดรคต้อหินในครอบครัว หรือ ญาติสายตรง จะมีโอกาสเป็นโรคต้อหินมากกว่าคนที่ไม่มีประวัติครอบครัวประมาณ 5 – 6 เท่า

อะไรบ้างที่ปัจจัยเสี่ยงทำให้เป็นต้อหิน

• อายุมากขึ้น โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี
• มีประวัติครอบครัว เช่น พ่อ,แม่,พี่,น้อง เป็นต้อหิน
• ความดันลูกตาสูง
• มีสายตาสั้นหรือยาวมากๆ
• ใช้ยาสเตียรอยด์ทั้งชนิดหยอดตา, ยาฉีด, ยาพ่น, หรือยากิน
• มีโรคประจำตัวหรือปัจจัยอื่นๆ เช่น กระจกตาบาง, เบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, ไทรอยด์, ไมเกรน, ภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ
• เคยมีอุบัติเหตุทางตา หรือเคยผ่าตัดทางตามาก่อน
• เชื้อชาติ ชาวแอฟริกันอเมริกันจะพบต้อหินสูงกว่า ส่วนชาวเอเชียจะเสี่ยงต่อการเกิดต้อหินมุมปิด

โรคต้อหินมีกี่ประเภท แตกต่างกันอย่างไร

• ต้อหินมุมเปิด (primary open angle glaucoma) พบได้บ่อยกว่าต้อหินประเภทอื่น เกิดจากการอุดตันของ trabecular meshwork ทำให้น้ำหล่อเลี้ยงลูกตาไม่สามารถไหลเวียนออกได้ตามปกติ จึงเกิดความดันตาสูงและส่งผลให้ประสาทตาถูกทำลาย 

ต้อหินมุมเปิดที่มีความดันตาปกติ (normal-tension glaucoma) ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดต้อหินทั้งที่มีความดันตาไม่สูงกว่าค่าเฉลี่ยปกติ

• ต้อหินมุมปิด (angle-closure glaucoma) เกิดจากการที่มุมตาถูกม่านตาปิดกั้น ส่งผลให้น้ำหล่อเลี้ยงลูกตาไม่สามารถไหลเวียนออกได้ปกติ เกิดความดันตาสูงตามมา

ต้อหินมุมปิดแบ่งได้เป็น

• • ต้อหินมุมปิดเฉียบพลัน  เป็นภาวะที่มีความดันตาสูงขึ้นอย่างมากและรวดเร็ว ทำให้มีอาการปวดศีรษะ ปวดตาอย่างรุนแรงเฉียบพลัน ตามัวลง ตาแดง อาจมีปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่เสี่ยงต่อการสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที
  • ต้อหินมุมปิดกึ่งเฉียบพลัน ผู้ป่วยอาจมีแค่อาการปวดศีรษะ เป็นๆ หายๆ ซึ่งการวินิจฉัยค่อนข้างยากหากไม่ได้รับการตรวจตา
  • ต้อหินมุมปิดเรื้อรัง เนื่องจากการดำเนินโรคเป็นไปอย่างช้าๆ ในระยะแรกมักไม่มีอาการ ผู้ป่วยจึงไม่ทราบว่าเป็นต้อหิน  เมื่อโรคต้อหินลุกลาม ทำลายเส้นประสาทตา ทำให้ลานสายตาแคบลงเรื่อยๆ จนสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร 
• ต้อหินแต่กำเนิด (Congenital glaucoma) เกิดในทารกหรือเด็กและอาจถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ พบได้น้อยแต่อาการมักค่อนข้างรุนแรงและควบคุมโรคได้ยาก
• ต้อหินชนิดที่มีสาเหตุจากโรคอื่น (Secondary glaucoma) ต้อหินกลุ่มนี้เกิดขึ้นโดยมีสาเหตุจากโรคทางตาอื่นๆ หรือโรคทางร่างกาย เช่น เคยมีอุบัติเหตุเกี่ยวกับดวงตา การอักเสบในลูกตา เนื้องอกในตา ต้อกระจกที่เป็นมาก หรือเบาหวานขึ้นตามาก รวมถึงการใช้ยาบางชนิด เช่น สเตียรอยด์
• ภาวะสงสัยต้อหิน (Glaucoma suspect) พบในคนไข้ที่มีอาการบางอย่างเหมือนต้อหินเรื้อรัง แต่อาการยังไม่ครบทุกข้อที่จะวินิจฉัยว่าเป็นโรคต้อหินเรื้อรังได้ เช่น มีความดันลูกตาสูงอย่างเดียว (มากกว่า 21 มม.ปรอท) หรืออาจเป็นผู้ป่วยที่มีลานสายตาผิดปกติโดยไม่พบสาเหตุ ซึ่งแพทย์จะเฝ้าติดตามอาการเป็นระยะ

การวินิจฉัยโรคต้อหิน มีวิธีใดบ้าง

การตรวจตาโดยจักษุแพทย์เป็นประจำทุกปี เป็นการป้องกันต้อหินและโรคเกี่ยวกับดวงตาอื่นๆได้ดีที่สุด

การรักษาต้อหินตั้งแต่ระยะแรก ทำให้ชะลอการเสื่อมของเส้นประสาทตา และช่วยให้ผู้ป่วยมองเห็นได้นานขึ้น

วิธีการวินิจฉัยโรคต้อหินอย่างละเอียด เพื่อค้นหาความเสี่ยงและตรวจพบโรคได้ตั้งแต่ระยะต้นๆ

• การตรวจตาด้วย slit-lamp microscopy
• การตรวจวัดความดันภายในลูกตา
• การวัดความหนาของกระจกตา
• การตรวจลักษณะมุมตา
• การตรวจลักษณะของขั้วประสาทตา
• การตรวจลานสายตา
  

โรคต้อหินรักษาได้หรือไม่ มีวิธีใดบ้าง

หากตรวจพบเร็วสามารถรักษาได้ แต่โรคต้อหินจะทำลายเส้นประสาทตาอย่างถาวร เป้าหมายหลักของการรักษาคือช่วยประคับประคองให้ประสาทตาไม่ถูกทำลายมากขึ้น คงการมองเห็นที่มีอยู่ให้นานที่สุด

วิธีการรักษาขึ้นกับชนิดและระยะของโรค การรักษาต้อหิน เป็นการควบคุมความดันตา มี 3 วิธี

1. การใช้ยา เป็นวิธีที่ได้ผลดี ผู้ป่วยต้องหยอดยาทุกวันอย่างสม่ำเสมอ
2. การใช้เลเซอร์  ได้ผลดีในต้อหินบางชนิด
3. การผ่าตัด ในกรณีที่ใช้ยาและเลเซอร์ไม่ได้ผล

วิตามิน ยาบำรุง หรืออาหารเสริม ช่วยป้องกันโรคต้อหินได้หรือไม่

วิตามินต่างๆ ไม่สามารถป้องกันและรักษาโรคต้อหินได้ ควรพบจักษุแพทย์เพื่อทำการรักษาอย่างถูกวิธี

จริงไหมที่การนวดตา สามารถรักษาโรคต้อหินได้

การนวดตาไม่สามารถรักษาโรคต้อหินได้ และยังมีอันตรายจากการนวดตาซึ่งรุนแรงจนอาจสามารถทำให้สูญเสียการมองเห็นได้