โรคไขมันพอกตับ ตับอักเสบ ค่าตับสูง เกิดจากสาเหตุอะไร อาการเป็นอย่างไร ควรทำอย่างไร

สารบัญบทความ

ทุกสิ่งที่ควรรู้ เกี่ยวกับไขมันพอกตับ โรคตับอักเสบ ค่าตับสูง เกิดจากสาเหตุอะไร

ค่าตับสูง คือ อะไร

ค่าตับสูง เกิดจากสาเหตุอะไร

ทราบได้อย่างไรว่าเรามีภาวะไขมันพอกตับ

สาเหตุที่มักทำให้เกิดไขมันพอกตับ มี 2 รูปแบบหลักๆ คือ

ไขมันพอกตับจนตับอักเสบ ตับอักเสบอาการเริ่มแรก จะมีอาการอย่างไรบ้าง

เราจะป้องกันไม่ให้เกิดภาวะไขมันพอกตับได้อย่างไร

โรคไขมันพอกตับ (fatty liver disease)

โรคไขมันพอกตับเกิดขึ้นเมื่อตับเกิดการสะสมไขมันส่วนเกินของร่างกาย ที่เกิดจากการบริโภคอาหารมากเกินไปหรือสาเหตุอื่นๆ ซึ่งโดยปกติแล้วตับจะมีการสะสมไขมันอยู่เล็กน้อย หากมีการสะสมไขมันในปริมาณที่มากเกินไป จะทำให้เกิดปัญหาสุขภาพได้

โรคไขมันพอกตับไม่ดีอย่างไร

ไขมันที่สะสมอยู่ในตับที่มากเกินไปจะทำให้เกิดภาวะตับอักเสบ ซึ่งตับอาจได้รับความเสียหาย เกิดรอยแผล และในกรณีรุนแรง อาจทำให้เกิดภาวะตับแข็ง และเกิดมะเร็งตับ หรือการทำงานของตับล้มเหลวได้

คือค่าเอนไซม์ตับที่สูงขึ้น มักเกิดจาก

ตับเกิดการอักเสบ หรือเกิดความเสียหายต่อเซลล์ในตับ ทำให้เซลล์ตับที่อักเสบหรือได้รับบาดเจ็บรั่วไหลออกมา รวมทั้งเอนไซม์ตับ รั่วไหลเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้ค่าเอนไซม์ตับในเลือดที่ได้สูงกว่าปกติ ซึ่งพบได้จากหลายสาเหตุ เช่น ภาวะไขมันพอกตับ การติดเชื้อไวรัส ยา/สมุนไพร การได้รับสารพิษ การเป็นโรคต่างๆ เป็นต้น

ค่าเอนไซม์ตับที่มักพบว่าสูง คือ

มีค่า Alanine transaminase (ALT) หรือserum glutamic pyruvic transaminase (SGPT)
หรือ Aspartate transaminase (AST) หรือ serum glutamic oxaloacetic transaminase (SGOT) หรือทั้ง 2 ตัว สูงมากกว่า 40 หน่วย ยิ่งค่าสูงมาก ยิ่งแสดงถึงตับมีการอักเสบมาก

สาเหตุโดยทั่วไปที่ทำให้ค่าเอนไซม์ตับสูงขึ้น ได้แก่

• ยา/สมุนไพรต่างๆ เช่น ยาลดไขมันในเลือดกลุ่ม statin, ยาพาราเซตามอล, ยาฆ่าเชื้อวัณโรค เป็นต้น
• โรคไขมันพอกตับ
• การติดเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดภาวะตับอักเสบ เช่น ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ, บี, ซี เป็นต้น
• มีภาวะธาตุเหล็กเกินในร่างกาย
• ได้รับสารพิษที่มีผลทำลายตับ เป็นต้น

นอกจากนี้สาเหตุอื่นๆ ที่เป็นไปได้มีอะไรบ้าง

สาเหตุอื่นๆ ที่เป็นไปได้มีหลายอย่าง ยกตัวอย่างเช่น โรคอ้วน โรคตับแข็ง โรคไทรอยด์ โรคมะเร็ง การสูบบุหรี่ เป็นต้น

จะเห็นได้ว่า สาเหตุปัจจัยที่ทำให้เกิดภาวะเอนไซม์ตับสูงผิดปกติมีได้หลายปัจจัย ดังนั้น ควรหาสาเหตุให้พบเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะตับอักเสบที่มากขึ้นต่อไป

เราจะทราบว่ามีภาวะไขมันพอกตับเมื่อ

ได้มีการเจาะเลือดตรวจดูค่าเอนไซม์ตับ ซึ่งจะพบว่ามีค่าสูงขึ้น มักพบร่วมกับผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือดสูง ไขมันในเลือดสูง และความดันเลือดสูงด้วย

นอกจากนี้ แพทย์อาจวินิจฉัยโดยการ ทำอัลตราซาวน์ตับ หรือตรวจวินิจฉัยโรคด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ร่วมด้วย ในบางรายอาจต้องมีการตัดชิ้นเนื้อตับไปตรวจ

ไขมันพอกตับจากการดื่มแอลกอฮอล์

เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ที่มากเกินไป

ไขมันพอกตับที่ไม่เกี่ยวข้องกับการดื่มแอลกอฮอล์ เช่น

• ภาวะอ้วน น้ำหนักเกิน
  
• ภาวะโรคเบาหวาน หรือดื้อต่ออินซูลิน
  
• ภาวะไขมันในเลือดสูง เช่น ระดับคลอเรสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
  
• ภาวะความดันเลือดสูง
  
• การรับประทานยาบางชนิด เช่น สเตียรอยด์ ยา tamoxifen และยาอื่นๆ
  
• การรับประทานอาหารไม่สมดุล เป็นต้น

อาการแรกเริ่มของตับอักเสบ

คนส่วนใหญ่แรกเริ่มที่มีเอนไซม์ตับเพิ่มสูงขึ้นมักไม่มีอาการ จะพบเมื่อได้รับการตรวจเลือด หากเอนไซม์ตับสูง และตับอักเสบมากขึ้นอาจพบอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนแรง ตัวเหลืองตาเหลือง (ดีซ่าน) เบื่ออาหาร เป็นต้น

หากเป็นมากอาจพบ ปัสสาวะสีเข้ม อุจจาระสีซีด ขาบวม ท้องบวม อ่อนแรงมากได้

ค่าเอนไซม์ตับสูงควรทำอย่างไร

ค่าเอนไซม์ตับที่สูงขึ้น หรือภาวะตับอักเสบ เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การใช้ยา/สมุนไพรบางชนิด โรคไวรัสตับอักเสบ มะเร็ง ภาวะอ้วน ไขมันพอกตับ ฯลฯ ดังนั้นควรหาสาเหตุที่ทำให้ตับอักเสบโดยปรึกษาแพทย์

ไขมันพอกตับปล่อยทิ้งไว้จะเป็นอย่างไร รักษาหายไหม

การมีไขมันพอกตับสูงนานๆ จะทำให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้ เช่น โรคเบาหวาน ความดันเลือดสูง และโรคไต ซึ่งถ้าหากเป็นผู้ที่มีโรคเบาหวานอยู่แล้ว ก็อาจเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของหัวใจ
ปัจจุบัน ยังไม่มียารักษาโรคไขมันพอกตับที่เฉพาะเจาะจง แพทย์จะแนะนำให้ปรับพฤติกรรม เช่น หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ ลดน้ำหนัก ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และไขมันในเลือดให้ไม่สูงเกินไป การรักษาภาวะไขมันพอกตับแต่เนิ่นๆ จะช่วยลดโอกาสตับเสียหายได้

ผู้ที่มีค่าเอนไซม์ตับสูงควรรับประทาน

• อาหารให้สมดุล จำพวกโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ผัก ผลไม้ ลดอาหารที่มีไขมัน เกลือ และน้ำตาลสูง นอกจากนี้ควรลดปริมาณอาหารเพื่อควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในช่วงปกติ
• ดื่มน้ำเปล่าแทนน้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มที่มีรสหวานต่างๆ งดแฮลกอฮอล์
• ออกกำลังกาย เช่น เดิน ขี่จักรยาน ซึ่งถึงแม้น้ำหนักจะไม่ลดลงแต่ก็ช่วยให้ภาวะไขมันพอกตับดีขึ้นได้

วิตามินและอาหารเสริมบางชนิดอาจช่วยบำรุงตับ อาจทำให้ค่าตับลดลงได้เร็วขึ้น

มีการศึกษาที่พบว่าสารสกัดจากพืชสมุนไพรบางชนิดมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ลดการอักเสบ ลดการสร้างไขมันในเซลล์ ซึ่งจะช่วยลดการดำเนินของโรคไขมันพอกตับไม่ให้แย่ลงได้ เช่น สารสกัดจาก Artichoke, Alpha Lipoic Acid, Coenzyme Q10, วิตามินอี เป็นต้น

การปรับพฤติกรรมและการใช้ชีวิต

เราสามารถมีพฤติกรรมที่ช่วยให้ตับให้มีสุขภาพดีได้ โดยการ

• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์
• หลีกเลี่ยงการใช้ยา/สมุนไพรที่เป็นพิษต่อตับโดยปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในช่วงปกติ
• ดูแลน้ำหนักไม่ให้สูงเกินไป
• หยุดสูบบุหรี่
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ